Tło historyczne gry
Akcja gry „Być uczniem Jezusa” rozgrywa się w latach 70-tych I wieku naszej ery, czyli około 40 lat po śmierci i zmartwychwstaniu Pana Jezusa. Żyją jeszcze ostatni świadkowie cudów i nauki Syna Bożego a gminy chrześcijańskie rozsiane po całym Imperium Romanum, czyli terytorium Cesarstwa Rzymskiego muszą działać w ukryciu. Chrześcijanie na każdym kroku spodziewać się mogą prześladowań i śmierci za swoją wiarę, ponieważ zarówno rada żydowska, zwana Sanhedrynem oraz kolejni cesarze rzymscy nakazali ścigać chrześcijan, jako niebezpiecznych dla władzy.
Podbój państwa żydowskiego przez starożytny Rzym
Zanim nakreślimy sytuację Żydów w latach 70-tych I w. n.e. musimy wspomnieć nieco o tym jak doszło do podboju państwa Izraelskiego przez Rzymian. Pierwsze kontakty Rzymu z Izraelem, datują się na 164 r. p.n.e. Początkowo były przyjazne i obie siły miały wspólnych wrogów ale kiedy zarówno Rzym jak i Izraelici byli zainteresowani wpływami w Syrii (od 64 r. p.n.e.), zaczęło dochodzić między nimi do zmiany stosunków politycznych. Od tej pory to Rzym stawał się potężniejszy a Żydzi spadli do roli klientów podległych w decyzjach politycznych senatowi rzymskiemu.
Niekorzystną sytuację polityczną Judei pogarszały liczne spory o tron i urząd najwyższego kapłana, które destabilizowały sytuację wewnętrzną. Dało to okazję jednemu z przywódców rzymskich końca republiki, Pompejuszowi okazję do ingerencji w Judei. W roku 63 p.n.e. zdobył on szturmem Jerozolimę i wkroczył z wojskiem do najświętszego miejsca Żydów – świątyni. Pompejusz ustanowił nowy porządek, który zakończył okres potęgi dynastii królów żydowskich, Hasmoneuszy. Jerozolima miała odtąd płacić trybut, czyli ustaloną sumę pieniędzy, uznając się tym samym za państwo podległe, a sam władca przestał być tytułowany królem zachowując tylko stanowisko etnarchy, czyli najwyższego kapłana. Judea straciła także część ziem zdobytych w poprzednich dziesięcioleciach.
W roku 37 p.n.e. Marek Antoniusz, jeden z przywódców rzymskich przekazał władzę w Judei Herodowi (zwanemu przez Żydów Wielkim), synowi Antypatra, doradcy ostatniego z rodu królów dynastii Hasmoneuszów. Była to decyzja typowa dla polityki Rzymu, polegająca na oddawaniu władzy w podległych terytoriach, ludziom nowym i nie powiązanym z dawnymi rodami panującymi. Herod okazał się władcą na tyle skutecznym i przy tym bezwzględnym, że udało mu się przetrwać mimo upadku republiki i uzyskać zgodę na dalsze sprawowanie urzędu i powiększenie rozmiarów państwa żydowskiego od nowego władcy Imperium Romanum, Oktawiana Augusta, pierwszego cesarza. Sytuacja Heroda była tym trudniejsza, że w oczach ludu nie miał praw do tronu, tym bardziej, że był potomkiem Idumejczyków, ludu podbitego przez Żydów i nawróconego siłą na judaizm.
Polityka wewnętrzna Judei, pełna była napięć wynikających z aktów przemocy, których dopuszczał się Herod, zmuszony do bezwzględnej polityki wobec opornych. Dodatkowo jako zależny od Rzymu chcąc wzmocnić swoją pozycję, czynił gesty wobec Imperium, jeszcze bardziej zniechęcające do niego poddanych. Chodziło tu między innymi o nadawanie miastom nazw dynastycznych (przykładem jest Cezarea) , organizowania i wspierania kultu kolejnych cesarzy i wystawiania im posągów w nadmorskich miastach greckich.
Po śmierci Heroda jego synowie nie potrafili skutecznie rządzić wobec postawy ludu co skłoniło Rzym do wzięcia części Palestyny, zwanej Judeą pod swoje panowanie. Rządzili nią prokuratorzy bezpośrednio podlegli namiestnikowi pobliskiej Syrii (także prowincji rzymskiej). Prokuratorzy mieli prawo karania śmiercią a ich rezydencja znajdowała się nie w Jerozolimie a nadmorskiej Cezarei. Prokuratorzy mieli do pomocy radę złożoną z najwyższych kapłanów żydowskich, zwaną Sanhedrynem, oni także mianowali najwyższego kapłana, zwanego już nie etnarchą ale arcykapłanem.
Administracja rzymska i związane z nią uciążliwości, szczególnie w kwestii podniesionych podatków i innych obowiązków wobec Rzymu. Obecność Rzymian postrzegana zaczęła być jako okupacja i przeszkodą w gorliwym wypełnianiu Prawa Bożego. Jednocześnie nadużycia, korupcja i militarne interwencje oraz pomysły cesarzy Kaliguli i Nerona, aby ustawić w świątyni jerozolimskiej ich posągi spowodowały wybuch powstania w 66 r n.e.
Powstanie zakończyło się klęską i zdobyciem Jerozolimy. Jego ostatnimi aktami były klęska twierdzy Masady i samobójcza śmierć jej obrońców oraz zburzenie dokonane przez rzymian zburzenie świątyni w Jerozolimie. Usunięto przy tym wszelkie władze żydowskie świeckie i religijne. Powstanie kosztowało Palestynę dziesiątki tysięcy zabitych i sprzedanych w niewolę. Sytuacja nie poprawiła się, co pociągnęło Żydów do kolejnego powstania w latach 132-135 n.e., zwanego od przywódcy, powstaniem Bar Kochby. Również i to powstanie zakończyło się klęską.
W czasie pisanie tego tekstu korzystaliśmy z poniższych opracowań:
- Miriam Feinberg Vamosh, Życie codzienne w czasach Jezusa, Warszawa 2002
- Józef Wolski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 1997
- Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. III, Warszawa 1992
- Skorzystaliśmy także z artykułów zamieszczonych w wikipedii, w szczególności angielskojęzycznych takich, głównie History of Israel i innych